02 հոկտեմբերի 2010, REGNUM
Կարծրատիպեր
Հետխորհրդային ժամանակներում Հայաստանում բավականին տարածված է այն հարցը, թե ինչու է հասարակությունը գրեթե դադարել հետաքրքրվել ժամանակակից գեղարվեստական գրականությամբ և դրա հեղինակներով։ Այս թեմայով իրենց պարտքն են համարել հրապարակայնորեն արտահայտվել գրեթե բոլոր գրողները, ովքեր այս կամ այն չափով հասանելիություն ունեն զանգվածային լրատվության միջոցներին։
REGNUM լրատվական գործակալությունը հարցրել է Երևանի պետական համալսարանի տեխնիկական ֆակուլտետների 20 ուսանողների, թե հայաստանցի Ժամանակակից գրողներից ով է նրանց հայտնի։ Կարծում ենք, ընթերցողները կարող են հեշտությամբ կանխատեսել հարցման արդյունքները, բայց դրա մասին կխոսենք ավելի ուշ, իսկ առայժմ փորձենք պարզել, թե ովքեր են նրանք, այդ…
Անհայտ «կենդանի լեգենդները»
Հայաստանի գրողների միության նախագահ Լևոն Անանյանը հոդվածի հեղինակի հետ զրույցում հայտարարել է, որ իր ղեկավարած միության շարքերում կա շուրջ 400 անդամ, որոնք ապրում են Հայաստանում և Արցախում (Լեռնային Ղարաբաղում): «Հայաստանի ստեղծագործական միությունները գործում են հասարակական կազմակերպությունների կարգավիճակում, որոնց թիվը Հայաստանում մոտ տասը հազար է։ Ես երազում եմ այն օրվա մասին, երբ մենք կունենանք «Ստեղծագործական միությունների մասին օրենք», ինչպես ընդունված է բոլոր նորմալ երկրներում», – ասում է Անանյանը:
Հոդվածի հեղինակը գրողների միության նախագահին հնչեցրել է Երևանի պետական համալսարանի մոտ անցկացված մինի-հարցման աղաղակող արդյունքները, ինչին ի պատասխան հնչել է. «Սա համազգային աղետ է, որը ցույց է տալիս մեր բուհերի մակարդակը։ Համատարած անգրագիտություն։ Կառավարությանն ու հասարակությանը պետք է ցավալի լինի, թե ինչ վիճակի է հասել մեր երիտասարդ սերունդը։ Իսկ այն, որ մենք ունենք հրաշալի գրողների հսկայական քանակ, կասկածի ենթակա չէ»։ Հարցին, թե ինչու հայ գրողները չեն փորձում իրենց գրականությունը «իրացնել» ինտերնետի միջոցով և դրանով իսկ հասանելի լինել հայ երիտասարդների լայն զանգվածների համար, Անանյանը պատասխանեց, որ ոչ մի ինտերնետ երբեք չի կարող…
Փոխարինել գրքին
Վերջերս միջազգային AB գործակալությունը, որը զբաղվում է տնտեսական մեթոդիկաների մշակմամբ, մարքեթինգային հետազոտություն անցկացնելով, պարզել է օնլայն հրատարակությունների դիրքերը տպագիր հրատարակությունների դեմ մրցակցային պայքարում։ Հետազոտության արդյունքը ցույց է տվել, որ «թվային գրքերի» դիրքերը թղթային անալոգների համեմատ ավելի ամուր են դառնում։ Ներկայումս հետխորհրդային տարածքում ընթերցողների մինչև 15%-ը կարդում է «թվային գրքեր» համացանցում, այլ ոչ թե ավանդական հրատարակությունները։ Ինչպես ցույց են տալիս գործակալության հետազոտությունները, ընթերցող քաղաքացիների մինչև 15%-ը թղթե գրքեր չի գնում։ Ընդ որում, հրատարակչական կայքերի այցելուների հիմնական խումբը կազմում են 16-ից 36 տարեկան մարդիկ։
AB-ի կարծիքով՝ թղթե հրատարակությունների թվային տարբերակների հանրաճանաչությունը կարելի է բացատրել տրամադրվող տեղեկատվության լիարժեքությամբ, տարբեր ֆորումների առկայությամբ, որոնք մարդկանց հնարավորություն են տալիս արտահայտվել իրենց հետաքրքրող ցանկացած թեմայի շուրջ՝ համաշխարհային սարդոստայնի աճող հնարավորությունների միջոցով: Հրատարակիչները նույնպես ընդունում են այն փաստը, որ էլեկտրոնային գրքերի ժողովրդականությունը աճում է: Ավելին, գրքի արդյունաբերության ապագան այժմ ակտիվորեն քննարկում են այս շուկայի բոլոր ներկայացուցիչները և կանխատեսում, որ 10-15 տարի անց բոլոր գրքերը կվաճառվեն…
Էլեկտրոնային եղանակով
Հայ երիտասարդության շրջանում բավականին հայտնի և Լևոն Անանյանի ղեկավարած միության պատերից ներս բացարձակապես անհայտ գրող Թայշա Աբելարը հոդվածի հեղինակի հետ զրույցում հայտնեց, որ իր ստեղծագործությունների հանրաճանաչությունը պայմանավորված է նրանով, որ դրանց հիմքում «մարտահրավեր է բոլորին»: «Բոլորին մարտահրավեր նետելը նշանակում է հակառակվել ընդհանուր հոսանքին։ Ես կողմ եմ, որ մարդն արտահայտի իր անհատականությունը, հավատարիմ լինի նրան, ինչ զգում է իր սիրտը, այլ ոչ թե շարժվի մի ճանապարհով, որն իր համար պատրաստել է այն հասարակությունը, որտեղ ծնվել է։ Ես կարծում եմ, որ բավականաչափ համարձակ եմ՝ իմ ընթերցողի առջև այնքան անկեղծ լինելու համար, որքան ցանկանում եմ», – ասում է գրողը։ Թայշան հրապարակում է իր աշխատանքները LiveJournal կայքի իր բլոգում, բայց արդեն հավաքել է տպագիր գրքի համար բավարար նյութ և փնտրում է հովանավորի։ Այն հարցին, թե ստեղծագործական որ որակը կօգնի նրան հետագայում ավելի մեծ հաջողության հասնել, Թայշան պատասխանեց…
Անկեղծությունը
Գրողների միության նախագահ Լևոն Անանյանը, ով երբևէ չի լսել Թայշա Աբելարի մասին, չի լսել նաև սկանդալային գրող-բլոգեր Դօրիանի մասին, ում ստեղծագործությունները նույնպես բավականին տարածված են հայ երիտասարդության շրջանում։ Դօրիանի ստեղծագործության «նրբությունը» կայանում է նրանում, որ նա ընթերցողին ներկայանում է անդեմ կերպարով: Երիտասարդ գրողին IP հասցեով բացահայտելու ծրագրավորողների բազմաթիվ փորձեր ապարդյուն էին։ Մինչ օրս Դորիանը գրեթե միշտ հրաժարվել է անձամբ հանդիպել մամուլի ներկայացուցիչների հետ, սակայն REGNUM լրատվական գործակալության համար բացառություն է արել։ 22-ամյա գրողի խոսքով՝ ինքն առաջինն է սկսել բլոգոսֆերան և սոցիալական ցանցերն օգտագործել գրականության առաջխաղացման համար՝ «առանց դա բիզնես դարձնելու»:
Ինչ վերաբերում է գրողների միության անդամների ստեղծագործության բացարձակ ոչ պահանջված լինելու պատճառներին, Դօրիանը նշեց, որ Հայաստանում գոյություն ունեն երկու տիպի գրողներ:
Առաջինները վաղուց հիսունն անց մարդիկ են, նրանք վատ չեն գրում, բայց դա անցած դարի ստեղծագործություն է։ Իսկ երկրորդներն այնքան են տարվել ընդունված նորմերն ու կարծրատիպերը կոտրելով, որ հեռանում են իրականությունից։ Բարեբախտաբար, երկու տիպն էլ հիանալի գիտակցում են, որ նման գրականությամբ միջազգային շուկա դուրս գալն անիմաստ է։ Էական է նաև գովազդի գործոնը։ Մեր հեղինակները նույնիսկ սեփական երկրում PR անելու հնարավորություն չունեն, ուր մնաց թե միջազգային շուկայում առաջխաղացվելու մասին խոսելը։
– ասում է գրողը։
Դօրիանը նաև նշել է, որ բլոգերում և սոցիալական ցանցերում իր ճիշտ PR արշավի շնորհիվ իրեն…
Ավելի շատ են կարդում, քան բոլոր մյուս հայ գրողներին միասին վերցրած
Անդրադառնալով Թայշա Աբելարի և Դօրիանի ստեղծագործական յուրօրինակ ձևաչափին՝ Հայաստանի գրողների միության նախագահ Լևոն Անանյանը հոդվածի հեղինակի հետ զրույցում ափսոսանք է հայտնել, որ հայ գրական քննադատները «թաքնվում են» դասականների թիկունքում և քննադատության չեն ենթարկում սկանդալների վրա փող վաստակելու ցանկություն ունեցող «ինքնահռչակ» հայ գրողներին: Հասարակությունն ինքը պետք է վանի նման «բառացիությունը»։ Անանյանը նշել է, որ Հայաստանն արդեն խամաճիկ է դարձել Եվրոպայի ձեռքում և թութակի նման ամեն ինչ կրկնում է։ Նման ստեղծագործությունները գեղարվեստական արժեք չունեն։ Երբեմն դրանք…
Կարդալը զզվելի է
Եվ այսպես, Երևանի պետական համալսարանի տեխնիկական ֆակուլտետի 20 հարցված ուսանողներից 16-ը «Հայաստանի ժամանակակից գրողներից ով է ձեզ հայտնի» հարցին պատասխանեցին ուղիղ և հակիրճ՝ «ոչ ոք»։ Լևոն Անանյանի և Թայշա Աբելարի անուններն անվանել են մեկական մարդ, Դօրիանի ստեղծագործությանը այս կամ այն չափով ծանոթ էին…
Երկուսը
Մի անգամ այգեպանն ասաց գրողին. «Քեզ մի սյուժե տա՞մ։ Ինձ համար դժկամություն է գրելը, ես դա չեմ էլ կարողանում անել։ Իսկ դու հրաշալի ստեղծագործություն կստանաս»:
«Ինչպե՞ս կարող եմ շնորհակալություն հայտնել քեզ, – բացականչեց գրողը, – Վերցրու իմ կերած խնձորի մնացորդը՝ դրա մեջ կես տասնյակ սերմեր կան, ինձ մոտ դրանք կկորչեն, իսկ դու կարող ես հրաշալի խնձորի այգի աճեցնել»: (Պարսկական առակ)
Պատրաստեց՝ Աշոտ Պողոսյանը
